حدیث مضمرحدیث مضمر، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به روایتی که در آن نام معصوم (علیه‌السّلام) ذکر نشده، گفته می‌شود. ۱ - توضیح اصطلاحاصطلاح «حدیث مضمر» از مختصات شیعه است و در بین عامه شهرتی ندارد. ۲ - تعریف«حدیث مضمر» حدیثی است که راوی نام معصومی را که از وی حدیث نقل نموده است ذکر نکند. بلکه از نام ایشان با ضمیر غایب تعبیر کند مثلاً در مقام نقل روایت از معصوم بگوید: سالته عن کذا، امرنی بکذا، سئل عن کذا. و مطلبی را که دال بر این باشد که از معصوم روایت می‌کند ذکر نکند. ۳ - اسباب اضماراسباب اضمار حدیث عبارتند از: ۱- تقیه. ۲- تقطیع اخبار. ۳- تدلیس. ۴ - حجیت حدیث مضمردر حجیت حدیث مضمر اختلاف کرده‌اند: ا - حدیث مضمر به لحاظ اضمار ضعیف است و حجت نیست زیرا احتمال دارد مراد از ضمیر غیر معصوم باشد. ب - اگر از طریقی معلوم شود که مراد از ضمیر غایب در حدیث مضمر معصوم (علیه‌السّلام) است حدیث از عنوان اضماری که قادح حجیت است خارج و حجت خواهد شد مانند مضمرات سماعه و علی بن جعفر. ج - برخی بر این باورند که مضمرات راویان جلیل القدر همانند محمد بن مسلم و زراره حجت است. ۵ - تفاوت حدیث موقوف و مضمرتفاوت حدیث موقوف و مضمر به بیان ذیل است که: در حدیث موقوف حکم، مستند به راوی اخیر است زیرا به طور صریح و ضمنی به غیر وی اسناد داده نشده است و دو احتمال در آن است: ۱- حکم از اجتهاد خود راوی باشد. ۲- حکم مستند به معصوم یا غیر معصوم باشد. ولی در حدیث مضمر احتمال اسناد حکم به اجتهاد خود راوی منفی است زیرا راوی به اسناد حکم به غیر خود تصریح دارد ولی معلوم نیست که آن فرد معصوم یا غیر معصوم است. ۶ - تعبیرات مترادفمترادفات این اصطلاح عبارتند از: روایت مضمر، خبر مضمر، مضمر، احادیث مضمر، روایات مضمر. [۲]
سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۹۴.
[۵]
درایة الحدیث، ص۸۲.
[۷]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۷.
[۹]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۱۱۵.
[۱۰]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۵۴.
[۱۱]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۴۵-۳۴۷.
۷ - پانویس
۸ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث مضمر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۷/۲۸. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۲۷۲-۲۷۳. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
|